Güç ve Aktarma
Bir aracın hareket etmesine yarayan 2 adet çekiş sistemi mevcuttur. Bunlar 2 ve 4 tekerli çekiş sistemleridir. Bunlardan en yaygın olarak kullanılan sistem ise 2 tekerden ve önden çekiş sistemine sahip araçlardır. 2 tekerli çekiş sistemine sahip olan araçlarda önden ve arkadan olmak üzere 2 adet çekiş sistemi vardır.
Güç Aktarım Organları
Önden çekiş sistemine sahip araçların motorlarında üretilen tork, şanzıman ve diferansiyelin tek bir kutu içerisinde olduğu “transaks” a iletilir. Transaksda bulunan diferansiyelden sağ ve sol ön tekerleklere aks milleri çıkış yapar ve tekerleklerin dönmesine yardımcı olur. Bu tip bir yapıya sahip araçlarda, ön çekiş düzeni nedeniyle zorunlu olarak kaput altındaki motor enine yanlamasına bir şekilde yerleştirilmiştir. Çekiş kuvveti ön tekerleklere aktarılırken, arka tekerlekler serbest bir şekilde dönerler. Şaft mili bulunmaz.
Arkadan çekiş sistemine sahip araçların motorlarında ise tork şanzımana, şaft miline, diferansiyele ve arka tekerleklere ait olan aks millerine aktarılır. Aks milleri de tekerleklerine dönmesini sağlar. Bu seferde ön tekerlekler serbest bir biçimde dönerler. Arkadan çekişli sistemde motor, kaputun altına dikine bir biçimde yerleştirilir. Aktarma organları sırasıyla aracın gerisine doğru konumlanmıştır. Kavrama, vites kutusu, şaft mili, diferansiyel, aks milleri ve tekerlekler şeklindedir.
Diğer bir çeşit ise 4 tekerden çekiş sistemine sahip araçlardır. Bu tip araçların motorlarında üretilen tork, aracın çekiş kararlılığı oldukça artırılmış, sürüş dinamikleri ve güvenliği iyileştirilmiştir. Bu sistemde vites kutusuna ek olarak bir dağıtıcı dişli kutusu da kullanılmış olup böylece şanzımandan çıkış yapan hareket hem ön hem arka akslara dağıtılabilmiştir. 4 çeker sistemlerde hem ön hem de arka akslarda diferansiyel kutusu bulunmaktadır.
Debriyaj (Kavrama)
Debriyaj motorun gücünü vites değiştirmesi için vites kutusuna aktaran bir par parçadır. Motorun gücünü vites kutusuna ilettiği gibi kesmek içinde kullanılır. Yeri motor ile vites kutusu arasındadır. Debriyajla ilgili bir arıza oluştuğunda motorun gücü vitese geçemez. Debriyaj teli kopabilir, bilyesi bozulabilir. Debriyaj kaçıyorsa balatası yağlanmış ya da aşınmış olabilir.
Vites Kutusu
Vites kutusu, hız ve tork değiştirici bir dişli kutusu olarak tanımlanabilir. Güç aktarım organlarından biridir ve diferansiyel kutusuna aktarım yapar. Vites takılıyor, geçiş yaparken zorlanıyor ya da vites değişmiyor olabilir. Vites kutusu arızaları genellikle debriyaj kökenli olabilir ya da kutunun bağlantılarında, dişlerinde sorun oluşmuş olabilir.
Şaft
Şaftın görevi vites kutusundan gelen hareketi diferansiyele iletmesidir. Böylelikle diferansiyel gücü arka tekerlere iletebilir. Vites kutusu ile diferansiyel arasında yer alan şaft, olmasaydı motor gücünü hareket organlarına dengeli bir şekilde dağıtamazdı. Şaft arızalandığında ya da koptuğunda araç seyir halindeyken bazı sorunlar çıkarabilir. Misal, aracınız titreyebilir.
Diferansiyel
Diferansiyelin görevi motordan gelen gücü tekerleklere farklı oranlarda iletmektir. Özellikle tekerler dönüş yaparken iki tekerinde aynı güçte olmasını sağlar. Araba virajda çekici tekerlerin farklı hızlarda dönmesi de sağlar. Diferansiyel arızasında genelde araçtan tak diye bir ses gelir ya da uğultu sesi duyulabilir. Sanayide bu sese “diferansiyel ağlaması” denir.
Aks
Diferansiyelden gelen dönme hareketini tekerleklere ileten çelik mildir. Motordan gelen gücü tekerleklere ileten aktarım organlarından biridir. Görevini yaparken aracın ve aracın içinde yer alan kişilerin yükünü üstlenir. Aks arızalandığında direksiyonda titreme olabilir. Özellikle dönüşlerde çıkan “tık tık” sesi aksla ilgili olabilir.
Tekerlekler
Tekerlekler aracın hareket etme kabiliyetinin bir parçasıdır. Özellikle fren komutunda yola tutunarak aracın durmasında etkin rol oynar. Tekerlekler zamanla yıpranabilir, patlayabilir ya da havası gerektiğinden az olabilir. Bu durumlar da konforlu ve güvenli bir yolculuk yapmanın önüne geçer. Bu sebeple tekerlerin durumunun özellikle uzun yola çıkmadan önce kontrol edilmesi gerekiyor. Mevsimine göre tekerleklerin değiştirilmesi önemli.
